Mariusz Zaruski (31 stycznia 1867 r. – 8 kwietnia 1941 r.)
Generał Wojska Polskiego, pionier polskiego żeglarstwa i wychowania morskiego w harcerstwie, legionista, taternik, ratownik, malarz, poeta, fotografik, instruktor harcerski i wychowawca młodzieży. Odznaczony Orderem Virtuti Militari i kilkakrotnie Krzyżem Walecznych, Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie).
W 1885 roku, po zdaniu matury w rosyjskim gimnazjum w Kamieńcu Podolskim, podjął studia matematyczno – fizyczne na uniwersytecie w Odessie. Tam po raz pierwszy zetknął się z morzem. Urzeczony nim – malował je, ale także pływał, zaciągając się na różne statki i odbywając egzotyczne podróże.
W 1894 roku za działalność patriotyczną zesłany został do Archangielska, gdzie ukończył Szkołę Morską z tytułem szturmana żeglugi wielkiej i został kapitanem szkunera Nadzieja.. W czasie I wojny światowej walczył w szeregach Legionów Polskich.
Po zakończeniu kariery wojskowej M. Zaruski miał prawie 60 lat, nie myślał jednak o emeryturze. Za misję życia uznał wprowadzenie Polski na morze. Jeszcze w 1924 r. założył Yacht Klub Polski. W roku 1927 powołano go na stanowisko sekretarza generalnego Komitetu Floty Narodowej, gdzie z charakterystyczną dla siebie energią zabrał się do pracy. Jego celem było uzmysłowienie wszystkim, że morze stanowi źródło potęgi i bogactwa kraju, a do tego najszerszy i najtańszy gościniec do wszystkich zakątków świata. Jego niezwykłe zaangażowanie w pracę na rzecz KFN już po sześciu latach przyniosło niezwykłe rezultaty – w roku 1929 ze składek od ludzi zakupiono „Dar Pomorza” i wiele innych jachtów pełnomorskich. Poza pracą propagandową szkolił on głównie młodzież, harcerzy na prawdziwych wilków morskich. W roku 1935 objął dowództwo na jachcie „Zawisza Czarny”, który harcerze zakupili z własnych składek, jak również sami przeprowadzali jego remont. Okres ten również obfituje w pracę pisarską. Do najważniejszych pozycji należą: Wśród wichrów i fal, Z harcerzami na Zawiszy Czarnym, Żaglowym jachtem przez Bałtyk, Na morzach dalekich, Na pokładzie “Witezia”, Sonety morskie i inne.
W tym czasie Zaruski zwyciężył w wyborach na prezesa Polskiego Związku Żeglarskiego, co stało się znaczącą cezurą w rozwoju polskiego żeglarstwa. Zintegrowany został wielonurtowy ruch żeglarstwa harcerskiego, akademickiego i klubowego, z ukierunkowaniem na żeglarstwo masowe a szczególnie morskie.
Planowany na sierpień 1939 roku rejs Zawiszy Czarnego nie odbył się. Generał, wierny swym zasadom, postanowił nie opuszczać ojczyzny w potrzebie, chociaż mógł uratować i siebie, i załogę i statek. Aresztowany przez NKWD we Lwowie w marcu 1940 roku, skazany na 5-letnią zsyłkę, zmarł w więzieniu z wycieńczenia w kwietniu 1941 roku.
W latach trzydziestych Mariusz Zaruski był czołową postacią w polskim żeglarstwie, zaczynem wielu inicjatyw, niekwestionowanym autorytetem; darzony wielkim szacunkiem.
